Burun kanaması (Epistaksis)
Epistaksis veya burun kanaması, burnunuzun iç kısmını kaplayan mukozada oluşan kanamadır.
Epistaksis nedir?
“Epistaxis” burun kanaması için kullanılan tıbbi terimdir. Burun kanaması burun deliklerinden birinde veya her ikisinde de meydana gelebilir. Genellikle yalnızca bir burun deliğini etkiler.
Burnunuzun içinde çok sayıda küçük kan damarı vardır. Bu damarlar soluduğunuz havanın ısıtılmasına ve nemlendirilmesine yardımcı olur. Fakat burnumuzun iç yüzeyinde bulunan mukozanın yüzeyel kısmında bulunurlar. Kuru hava burnunuzdan geçtiğinde mukozayı kurutarak tahriş edebilir. Bu kuruluk yüzeyel olan kan damarlarının yaralanmasını veya kırılganlığını artırır ve burun kanamasına neden olur.
İnsanların yaklaşık yüzde 60’ı hayatları boyunca en az bir kez burun kanaması geçirecektir. Vakaların yalnızca %10 kadarı tıbbi tedaviyi gerektirecek kadar ciddidir.
Kimlerde sık olur ?
2 – 10 yaş arası çocuklar: Kuru hava, soğuk algınlığı, alerji ve buruna parmak veya nesne sokmak, burun karıştırmak, burun kanamasına daha yatkın hale getirir.
45 ila 80 yaş arası yetişkinler: Orta yaşta ve yetişkinlerde kanın pıhtılaşması daha uzun sürebilir. Bu yetişkinlerin aynı zamanda yüksek tansiyona , ateroskleroza (atardamar duvarlarının sertleşmesi) veya kanama bozukluğuna sahip olma olasılıkları da daha yüksektir . Bu yaşlardaki kişiler daha sık Kan inceltici ve kanın akışkanlığını artıran ilaçlar kullanırlar. Bu ilaçlar arasında en sık karşılaştığımız aspirin kullanımıdır.
Hamilelik: Hamileyken hormonal sebeplerle burnunuzdaki kan damarları genişler, bu da burnunuzun iç kısmındaki hassas kan damarlarının daha kolay çatlamasına ve epistaksise neden olur.
Kan pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler: Bunlar hemofili ve von Willebrand hastalığı gibi hastalıkları içerir.
Burun kanaması tipleri
Ön burun kanaması: Anterior kanama.
Ön burun kanaması, burnunuzun ön kısmında, burnunuzu iki tarafı ayıran duvarın (septum) alt kısmında başlar. Burnunuzun bu ön bölgesindeki kılcal damarların oluşturduğu bir bölge vardır, buraya Little Bölgesi denmektedir. Buradaki kan damarları, ince, hassas ve yüzeye yakın olduklarından dolayı kolaylıkla çatlayıp açılabilirler ve kanayabilirler. Bu burun kanamaları çocuklarda daha sık görülür. Bu tipteki burun kanamalarını genellikle evde tedavi edebilirsiniz.
Arka burun kanaması: Posterior kanama.
Burnunuzun derinliklerinde arka burun kanaması meydana gelebilir. Burnunuzun arka kısmında, geniz kısmına yakın yerde bulunan daha büyük kan damarlarındaki kanama neden olur. Boğazınızın arkasından aşağı akabilecek ağır kanamaya neden olabilir. Bu tür burun kanaması için hemen tıbbi müdahaleye ihtiyacınız olabilir. Bu tip kanama yetişkinlerde daha yaygındır.
Burun kanamasının belirtileri nelerdir?
Çoğu zaman burnunuzdan kan gelmesi dışında herhangi bir semptomunuz olmaz. Arka burun kanamanız varsa, boğazınızın arkasından midenize bir miktar kan akabilir. Burada oluşan kanama ağızdan da gelebilir Bu, boğazınızın arkasında kötü bir tada neden olabilir ve midenizin bulanmasına neden olabilir.
Burun kanaması nedenleri:
Burun kanamasının en yaygın nedeni kuru havadır. Sıcak, düşük nemli iklimler veya ısıtılmış iç mekan havası soluduğumuz havanın kurumasına neden olur. Her iki ortam da burun mukozasının kurumasına, kabuklanmasına veya çatlamasına neden olur. Burun karıştırıldığında, buradaki kabuk koparıldığında veya burnunuzu sümkürdüğünüzde kanama olasılığını artırır. Ayrıca burnunuza bir nesne soktuktan veya burnunuzu ve/veya yüzünüzü yaraladıktan sonra da burun kanaması yaşayabilirsiniz.
Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı ( üst solunum yolu enfeksiyonları ) ve sinüzit , özellikle tekrarlayan hapşırma, öksürme ve burun sümkürmeye neden olan ataklar.
Alerjiler: Alerjik ve alerjik olmayan rinit (burun mukozası iltihabı).
Kan inceltici ilaçlar: Aspirin, nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), varfarin gibi ilaçlar .
Uyuşturucu kullanımı: Kokain ve burnunuzdan soluduğunuz diğer uyuşturucular.
Kimyasal tahriş edici maddeler: Temizlik malzemelerindeki kimyasallar, işyerlerindeki kimyasal dumanlar ve diğer güçlü kokular.
Dağlık-Yüksek bölgeler: Rakım arttıkça hava incelir (oksijen eksikliği) ve kurur.
Septum deviasyonu : Burnunuzun iki tarafını ayıran orta bölmedeki eğrilikler ve kemik çıkıntılar.
Burun spreyleri: Kaşıntılı, tıkalı veya burun akıntısını tedavi etmek için sık kullanılan burun spreyleri ve ilaçlar. Bu ilaçlar ( antihistaminikler ve dekonjestanlar) burun mukozanızı kurutabilir.
Kronik alkol kullanımı.
Hemofili veya von Willebrand hastalığı gibi kanama bozuklukları.
Yüksek tansiyon.
Ateroskleroz.
Yüz ve burun cerrahisi.
Burun tümörleri.
Burun polipleri .
İmmün trombositopeni hastalığı .
Lösemi .
Kalıtsal hemorajik telenjiektazi .
Gebelik.
Kanama olduğunda doktorunuzun isteyeceği bazı bilgiler olabilir:
Burun kanaması nasıl başladı?
Burun kanamanızın uzunluğu (dakika cinsinden).
Kaybedilen yaklaşık kan miktarı.
Kullandığınız ilaç var mı? Kan sulandırıcı kullanıyor musunuz?
Kanama bir veya her iki burun deliğinden mi?.
Aspirin gibi kan inceltici ilaçlar ve soğuk algınlığı ve alerji ilaçları da dahil olmak üzere aldığınız ilaçlar.
Tansiyon sorununuz var mı?
Herhangi bir kan hastalığı geçmişi de dahil olmak üzere aile geçmişiniz.
Alkol ve/veya uyuşturucu; burnunuzdan kokladığınız herhangi bir uyuşturucu kullanımınız var mı?
Muayene:
Daha sonra doktorunuz kanamanın kaynağını ve buna neyin sebep olduğunu belirlemek için burnunuzu incelemesi gereklidir. Burun deliklerinizin içini görmek için çeşitli ışık kaynakları veya bir endoskop kullanabilir. Burun içindeki kanı ve pıhtıları temizlemek için aspiratör(vakum) kullanması gerekebilir.
Kanamayı azaltmak ve ağrı duymayın diye burnunuzun iç yüzeyini uyuşturmak (anestezi) ve kan damarlarını daraltmak için bazı ilaçlar kullanabilir. Burnunuzun içindeki pıhtıları ve kabukları ve varsa kan temizlenmelidir ki kanama odağını görelim.
Evde Oluşan Burun kanaması nasıl durdurulur? Hangi adımları izlemelisiniz?
Evde burun kanamasını durdurmak için aşağıdaki adımları uygulamalısınız:
Dik oturun ve vücudunuzu ve başınızı hafifçe öne doğru eğin. Bu, mide bulantısı, kusmaya neden olabilecek kanın boğazınızdan aşağı akmasını önleyecektir. (Düz uzanmayın veya başınızı bacaklarınızın arasına koymayın.)
Ağzınızdan nefes alın.
Akan kanı silmek için bir kağıt mendil kullanın.
Burnunuzun yumuşak kısmını birbirine sıkıştırmak için başparmağınızı ve işaret parmağınızı kullanın. Burnunuzun ön yumuşak yumuşak kısmını, bu iki parmakla sıkarak bir baskı oluşturun ve 3-5 dakika bu şeklide bekleyin. Daha sonra parmaklarınızı gevşeterek kanamayı kontrol edin, eğer burnunuz hala kanıyorsa 10 dakika daha burnunuzu sıkmaya devam edin.
İsterseniz kan damarlarının daralmasına yardımcı olmak (kanamayı yavaşlatır) ve rahatlık sağlamak için alnınıza ve burun köprüsüne bir buz torbası uygulayın
Oksimetazolin etken maddesini içeren dekonjestan spreyi burnunuzun kanayan tarafına sıkabilir ve ardından burnunuza baskı uygulayabilirsiniz.
Kanama azaldıysa veya devam ediyorsa kanayan burun deliğine serçe parmağınız kalınlığında bir pamuğu hafifçe yerleştirip yine burnunuzu dıştan sıkmaya devam edebilirsiniz.
Kanama durduktan sonra eğilmeyin, zorlamayın ve/veya ağır bir şey kaldırmayın. Birkaç gün boyunca burnunuzu sümkürmeyin veya ovalamayın.
Bu arada evinizde bir tansiyon aleti varsa tansiyonunuzu ölçün.
Eğer kanama yukarıda uyguladığınız önlemlerle geçmiyorsa, bir hastane acil servisine ya da ulaşabiliyorsanız bir KBB doktoruna vakit kaybetmeden başvurun.
Epistaksis konusunda KBB uzmanına ne zaman başvurmalıyım?
Kanama sık tekrarlıyorsa.
Kanamayı evde kendi önlemlerinizle durduramıyorsanız.
Anemi semptomlarınız varsa (zayıf, baygın, yorgun, üşüme veya nefes darlığı ya da soluk tenli hissetme).
Kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin veya varfarin gibi) alıyorsanız veya kan pıhtılaşma bozukluğunuz varsa ve kanama durmuyorsa.
Yeni bir ilacın başlangıcında meydana gelmiş gibi görünen bir burun kanaması yaşarsanız.
Burun kanaması geçiriyorsanız ve vücudunuzun her yerinde sıra dışı morarmalar fark ediyorsanız. Bu kombinasyon kan pıhtılaşma bozukluğu (hemofili veya von Willebrand hastalığı), lösemi veya burun tümörü gibi daha ciddi bir durumu gösterebilir.
Burun kanamasının kalıcı tedavileri nelerdir?
Burun kanaması tedavisi kanamanın nedenine bağlıdır. Epistaksis tedavisi şunları içerebilir:
Burun tamponu: KBB uzmanınız, kanama bölgesinde baskı oluşturmak için burnunuza gazlı bez, özel burun tamponu(silikon veya hidrofilik malzemeden yapılmış sünger tampon) veya köpük veya şişirilebilir bir lateks balon yerleştirebilir. Tamponlar 24-48 saat burunda doktorunuz tarafından bekletilebilir. Doktorunuzun uygun gördüğü sürede alınır.
Yakma – Dağlama: Bu prosedür, kanayan kan damarını kapatmak ve kanamayı durdurmak için kimyasal bir maddenin (gümüş nitrat) veya ısı enerjisinin ( elektrokoter ) uygulanmasını içerir. Doktor tarafından uygulanması gerekli bir işlemdir.
İlaç ayarlamaları/yeni reçeteler: Kan sulandırıcı ilaçların miktarının azaltılması veya durdurulması yararlı olabilir.
Ayrıca kan basıncını kontrol etmeye yönelik ilaçlar da gerekli olabilir.
Yabancı cismin çıkarılması: Burun kanamasının nedeni yabancı bir cisim ise, doktorunuz bu cismi çıkaracaktır.
Cerrahi: Kırık bir burnun cerrahi olarak onarılması veya burun kanamasının nedeni nazal septum deviasyonu (burunda kemik eğriliği) ise septum deviasyonunun düzeltilmesi ( septoplasti )operayonu heminizce planlanabilir..
Burun kanamasını önlemek için ne yapabilirim?
Burun kanallarınızı nemli tutmak için her burun deliğine günde iki ila üç kez tuzlu burun spreyi veya tuzlu burun damlası kullanın. Bu ürünleri eczaneden satın alabileceğiniz gibi evinizde de yapabilirsiniz. Tuzlu su solüsyonunu evde hazırlamak için 1 çay kaşığı tuzu 1 litre musluk suyuna karıştırın. Suyu 20 dakika kaynatın ve ılık olana kadar soğumaya bırakın.
Havaya nem katmak için yaşadığınız ortama bir nemlendirici ekleyin veya geceleri yatak odanızda bir nemlendirici çalıştırın . Soğuk buhar makinası tercih edilmelidir.
Suda çözünebilen burun jellerini veya merhemlerini burun deliklerinize uygulayabilirsiniz.
Burnunuzu çok kuvvetli sümkürmekten kaçının.
Açık ağızla hapşırın. Her zaman bir mendile veya dirseğinize hapşırın.
Parmaklarınız dahil burnunuza katı bir şey sokmaktan kaçının.
Aspirin ve ibuprofen gibi kanamayı artırabilecek ilaç kullanımınızı sınırlayın.
İlaçlarla nazal alerji belirtilerinizi kolayca kontrol edemiyorsanız doktorunuza başvurun.
Sigarayı bırakmak önemli bir husustur . Sigara içmek burnunuzu kurutur ve tahriş eder.
Yüzünüzün ve burnunuzun yaralanmasıyla sonuçlanabilecek faaliyetlerde bulunuyorsanız koruyucu başlık takın.
Çocuğunuzun tırnaklarını kısa tutun.
Uyurken burun kanamasına ne sebep olur?
Uyku sırasında burun kanamasının nedenleri, gündüz meydana gelen nedenlerle aynıdır; kuru havanın neden olduğu kurumuş burun mukozası, alerjiler ve burnunuzu kaplayan hassas burun mukozasına zarar veren üst solunum yolu enfeksiyonları. Başınızı yana çevirerek uyumak da burun boşluğunuza doğrudan baskı yapabilir ve geceleri burun kanamasının başka bir nedeni olabilir.
Hangi durumlarda acil servise başvurmalıyım?
Yukarıdaki adımlarda açıklandığı gibi burnunuza 15 ila 20 dakikadan fazla doğrudan baskı uyguladıktan sonra ve burnunuza kendiniz bir pamuk tampon yerleştirdikten sonra da kanamayı durduramazsanız.
Kanamanın aşırı yoğun olması veya kan kaybının fazla olması (1 bardaktan fazla).
Nefes almakta zorluk çekiyorsanız.
Çok miktarda kan yuttuğunuz için kustuysanız.
Burun kanamanız başınıza bir darbe veya ciddi bir yaralanma (düşme, araba kazası veya yüzünüze veya burnunuza bir darbe) sonrasında meydana geldiyse acil servise başvurarak bir KBB uzmanının değerlendirmesi gereklidir.