Burunda Kemik-Kıkırdak Eğriliği ( Septum Deviasyonu )
Burnu ortadan ikiye bölen kemik ve kıkırdak bölmeye nazal septum denir. Kemik ve kıkırdak, içinde çok sayıda kan damarı bulunan, mukoza adı verilen özel bir deri ile kaplıdır.(Burun mukozası)
İdeal olanı sol ve sağ burun deliklerinden başlayıp genize kadar ulaşan geçiş yollarının boyutlarının eşit olmasıdır. Ancak insanların yüzde 80 kadarında burun septumunun orta hattan uzakta olduğu, sağa veya sola sapmış olduğu(devie olduğu)bilinmektedir. Buna belirli semptomlara neden olabilecek nazal septum deviasyonu veya halk arasında burunda kemik ve kıkırdak eğriliği denir.
Septum Deviasyonunun Belirtileri Nelerdir?
Kötü derecede eğilmiş bir septumun en yaygın semptomu, genellikle bir tarafta daha kötü olan burundan nefes alma zorluğudur. Bazı durumlarda eğri bir septum, sinüslere oksijen geçişini ve sinüs direnajını engelleyebilir ve tekrarlayan sinüs enfeksiyonlarına neden olabilir. Buna ek olarak nazal septal deviasyonun en önemli belirtileri şunlardır:
Bir veya her iki burun deliğinden nefes almada zorluk, burun tıkanıklığı,(gece yatarken, spor yaparken, yemek yerken)
Burun kanaması
Sinüs enfeksiyonları, geniz akıntısı,
Bebeklerde ve küçük çocuklarda uyku sırasında ağız açık uyuma ve gürültülü nefes alma
Yetişkinlerde uyku sırasında ağızdan nefes alma, ağız açık uyuma,
Horlama, uyku apnesi,
Sabahları yorgun uyanma,
Sabahları ağız ve dudaklarda kuruluk hissi,
Gün içi artmış uykululuk hali,
Baş ağrıları,
Koku alma sorunları,
Geniz veya burun akıntısı,
Sık boğaz enfeksiyonu, sık tonsilit,
Sık kulak iltihabı, Kulakta dolgunluk ve tıkanıklık hissi.
Nazal septum deviasyonunun sebebi nedir?
Burun travması septumun kırılmasına veya eğrilmesine neden olabilir. Bununla birlikte, normal büyüme ve gelişme sırasında da nazal septum eğilebilir. Öte yandan, travma veya burunda kırık geçmişi olmayan kişilerde bile septum deviasyonu görülebilir. Genetik faktörler de nazal septal deviasyonun bir diğer sebebidir.
Çocukluk dönemindeki düşme ve çarpmalar ve spor yaralanmaları küçük ve farkedilmeyen kırıklara sebep olabilmektedir. Büyüme sırasında vücutta kemikleşme arttıkça bu kırık ve minimal deformiteler sertleşerek nazal septumun eğri kalmasına sebep olabilmektedir. Ancak bazı birçok durumda da burundaki kıkırdak eğriliği için belirgin bir sebep bulunamayabilir.
Bazı hastalarda nazal septum deviasyonuyla birlikte burnun dış kısmında da eğrilik ya da çökme görülebilir. Bu kozmetik bir deformite olup nefes almayı zorlaştırmanın yanısıra hastanın dış görüntüsünde de bozulmaya sebep olabilir.
Bu gibi durumlarda kombine bir tedavi gerekebilmektedir.
Septum deviasyonuna eşlik eden patolojiler var mıdır ?
Alt konka hipertrofisi: Konkalar tüm bireylerde bulunan, burnumuzdaki soluduğumuz havayı ısıtan ve nemlendiren yapılardır. Üst, orta ve alt konka olmak üzere üç çifttir. Bazı durumlarda, alt kısımdaki konka: inferior konka çok büyüyebilir. Bu büyüme havayolunu daraltarak nefes almamızı zorlaştırabilir.
Bu yapı küçültülmelidir. Lazer, radyofrekans, türbinoplasti adı verilen tekniklerle küçültme işlemi yapılabilir.
Orta konkada oluşan konka bülloza: Orta konka adını verdiğimiz konka oluşumunun kistleşmesidir. Bu da hava yolunu daraltan bir diğer faktör olarak karşımıza çıkabilir. Aynı operasyonda kemik eğriliği ile birlikte bu yapı küçültülebilir.
Nazal valfte daralma, Sinüzit , Baş ağrıları (temas noktasına bağlı –contact headache), Dış burun deformitesi (burnun şeklinde değişiklik), Koku duyusunun azalması, septum deviasyonuna eklenen diğer patolojiler olarak karşımıza çıkabilir. Bu sorunlar septoplasti operasyonu sırasında aynı seansta çözülebilmektedir.
Nazal septum deviasyonu nasıl tespit edilir ?
Burun trıkanıklığı şikayetleriniz varsa bir KBB uzmanına muayene olunması gereklidir. Direkt muayene, rijid veya flexibl endoskop ile muayene ile teşhis koyulabilir. Hastanın ek şikayeti de varsa bunları doktoruyla paylaşmalıdır.
Tedavi
Septoplasti, septum eğriliğini düzeltmek için tercih edilen cerrahi tedavidir. Yüzdeki büyüme ve gelişme halen devam ettiğinden, sorun ciddi olmadığı sürece bu prosedür genellikle küçük çocuklarda uygulanmaz. 18 yaş ve ergenlik çağının sona ermesi beklenir. Bu süreçte kafatası ve yüz kemikleri ve yapıları gelişimlerini tamamlar.
Septoplasti, genellikle burun deliklerinden yapılan bir cerrahi işlem olduğundan herhangi bir morarma veya ameliyata dair dışa dönük bir iz görülmez; ancak her vaka farklıdır ve hastaya bağlı olarak özel teknikler gerekebilir.
Bazı olgularda açık septoplasti denilen yöntem kullanılması gerekebilir.
Septoplasti ameliyatı için gereken süre deformitenin türüne göre ortalama bir buçuk – iki saat kadardır. Genellikle lokal veya genel anestezi ile yapılabilir. Ameliyat sırasında septumun ileri derecede eğri olan kısımları tamamen çıkarılabilir veya yeniden düzeltilip buruna yerleştirilebilir. Septoplasti sinüs cerrahisi ile de kombine edilebilir.
Burnun dış şeklinde bir deformite, şekil bozukluğu, eğrilik varsa bu durumda burnun iç ve dış kısmı aynı ameliyatla düzeltilebilir. Bu operasyona septorinoplasti denmektedir. Septorinoplastide ameliyat süresi daha uzundur. Cerrahi teknik farklıdır.
Ameliyat sonrası Bakım
Septoplasti operasyonu sonrası bakım önemlidir.
Ameliyatın sonunda buruna tampon konmaktadır. Silikon, veya yüzeyi silikon kaplı hidrofilik sünger tamponlar kullanılmaktadır. Tamponlar 36 saat sonra alınır. Özel durumlarda ihtiyaca göre tampon daha uzun süreli burunda tutulabilir.
Burun dinamik bir organdır, bu sebeple postoperatif bakım önemlidir ve uzun sürelidir.
Burun yıkamaları, ve burun aspirasyonu ve temizlik önemlidir.
Buna ek olarak özel diyet, antbiyotik proflaksisi, ağrı önleyici ilaçlar, burun lavajları önemli birer postoperatif faktör olarak kullanılmaktadır.
Hastanın iyileşme süreci 6-8 haftadır. Ancak hasta bir haftada normal günlük aktivitesine dönebilir.